De eerste zilversmid

[nr.256] Tabakspot met deksel - Christiaan Jacobs Bruinings - 1876 In het door veel leed geteisterde gezin van Christiaan Jacob Brunings en Tietje Staak is Ype Staak Brunings het jongste kind. Hij wordt geboren op 5 november 1786. Over zijn jeugd is weinig bekend, maar het moet, met een gestorven broer en twee ook overleden zusjes, niet altijd even vrolijk zijn geweest. Hoewel zijn vader en drie ooms Brunings allemaal theoloog waren, wordt de jonge Ype Staak zilversmid. Daarmee zal hij de grondlegger worden van een Jouster zilvertraditie die bijna twee eeuwen gaat beslaan. Ype Staak Brunings trouwt op 22 november 1815 met Rigtje Koopmans, die in 1789 is geboren.  Ze krijgen zes kinderen.

Kinderen

De oudste is Christiaan Jacob, die op 27 februari 1816 wordt geboren. Gelet op de trouwdatum van Ype Staak en Rigtje, is de conclusie gerechtvaardigd dat er de nodige ‘haast’ met het huwelijk moest worden gemaakt om de zoon wettig ter wereld te laten komen. Moeten trouwen is, zo lijkt het, dus van alle tijden en komt in alle families voor. Maar deze Christiaan Jacob, voorzien van echte Brunings-voornamen, zou zich ontwikkelen tot een groot en voor zijn tijd modern ondernemer in het zilver. Na Christiaan Jacob volgt op 12 juni 1817 Rigtje Ypes(dochter), die de moeder wordt van de zgn. ‘Amsterdamse’ tak van de Brunings. Er volgen nog meer meisjes. In volgorde: Tytje Staak, geboren op 8 september 1819 en overleden op 20 oktober 1839, en Romkje Ypes, die ter wereld komt op 21 juli 1821. Dochter Antje Olivier (de naam Olivier is waarschijnlijk toegevoegd uit dank voor wat oom en tante Olivier voor de ouders van Ype Staak hebben gedaan) wordt geboren op 3 juni 1824, en na haar komt nog Lamberdina op 25 juli 1826. Dit meiske sterft als baby van enkele maanden op 11 oktober 1826.

Sneek – Joure

Ype Staak en zijn vrouw wonen eerst in Sneek. Daar leert Ype Staak ook het zilversmeedvak. Sneek en Leeuwarden tellen in die jaren de nodige bekende zilversmeden. Als hun oudste zoon vier maanden is, verhuist het gezin naar Joure. Ype Staak bekwaamt zich in de periode die volgt ook als goudsmid en opent later in Joure een winkel waar gouden en zilveren sier- en gebruiksvoorwerpen te koop zijn. Hun oudste zoon komt al jong bij vader in de leer, en volgt hem ook later in de winkel op. Vader Ype Staak legt de fundamenten voor de onderneming die zijn enige zoon zo succesvol zou uitbouwen. Echtgenote Rigtje overlijdt op 25 augustus 1852. Dochter Romkje zorgt na het overlijden van haar moeder voor haar vader. Ype Staak werkt stug door, met zijn zoon als rechterhand in het bedrijf. In die periode ontwikkelen zich in Joure allerhande ambachten: klokkenmakers, zilversmeden, en niet te vergeten koffiebranders: de firma Douwe Egberts is nog altijd prominent in de ‘Vlecke Joure’ aanwezig. Ype Staak Brunings bereikt de leeftijd van 84 jaar, en dat is oud voor mensen die leefden in de tweede helft van de negentiende eeuw. Hij overlijdt op 11 januari 1870, en laat zijn enige zoon Christiaan Jacob het bedrijf na. Inwonende zus Romkje vertrekt dan naar haar met Caspar Andries Höweler getrouwde zus Rigtje in Amsterdam. Zoon Christiaan Jacob erft het leeuwendeel bij het overlijden van Ype Staak, maar deze laat zijn drie overgebleven dochters Rigtje, Romkje en Antje Olivier voldoende na om verder onbezorgd te kunnen leven.